Ўзбек
Surah Ash-Shuara ( The Poets ) - Aya count 227
طسم
( 1 ) 
То. Син. Мим.
تِلْكَ آيَاتُ الْكِتَابِ الْمُبِينِ
( 2 ) Булар очиқ китобнинг оятларидир.
لَعَلَّكَ بَاخِعٌ نَّفْسَكَ أَلَّا يَكُونُوا مُؤْمِنِينَ
( 3 ) Эҳтимол, (улар) мўмин бўлмаганлари учун сен ўзингни ҳалок қилмоқчидирсан?!
إِن نَّشَأْ نُنَزِّلْ عَلَيْهِم مِّنَ السَّمَاءِ آيَةً فَظَلَّتْ أَعْنَاقُهُمْ لَهَا خَاضِعِينَ
( 4 ) Агар хоҳласак, уларга осмондан оят-мўъжиза нозил қилурмиз. Бас, уларнинг бўйинлари унга эгилиб қоладир.
وَمَا يَأْتِيهِم مِّن ذِكْرٍ مِّنَ الرَّحْمَٰنِ مُحْدَثٍ إِلَّا كَانُوا عَنْهُ مُعْرِضِينَ
( 5 ) Уларга Роҳмандан янги эслатма келибдики, албатта, ундан юз ўгиргувчи бўлганлар.
فَقَدْ كَذَّبُوا فَسَيَأْتِيهِمْ أَنبَاءُ مَا كَانُوا بِهِ يَسْتَهْزِئُونَ
( 6 ) Бас, батаҳқиқ, ёлғонга чиқардилар. Яқинда уларга ўзлари истеҳзо қилган нарсанинг хабари келажакдир.
أَوَلَمْ يَرَوْا إِلَى الْأَرْضِ كَمْ أَنبَتْنَا فِيهَا مِن كُلِّ زَوْجٍ كَرِيمٍ
( 7 ) Улар ерга қарамайдиларми?! Биз унда гўзал навлардан қанчаларини ундириб қўйибмиз.
إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَآيَةً ۖ وَمَا كَانَ أَكْثَرُهُم مُّؤْمِنِينَ
( 8 ) Албатта, бунда оят-белги бор. Лекин кўплари мўмин бўлмаслар.
وَإِنَّ رَبَّكَ لَهُوَ الْعَزِيزُ الرَّحِيمُ
( 9 ) Албатта, Роббинг Ўзи азизу меҳрибондир.
وَإِذْ نَادَىٰ رَبُّكَ مُوسَىٰ أَنِ ائْتِ الْقَوْمَ الظَّالِمِينَ
( 10 ) Роббинг Мусога: «У золим қавмга боргин.
قَوْمَ فِرْعَوْنَ ۚ أَلَا يَتَّقُونَ
( 11 ) Фиръавн қавмига. (Биздан) қўрқмайдиларми?! « деб нидо қилганини эсла.
قَالَ رَبِّ إِنِّي أَخَافُ أَن يُكَذِّبُونِ
( 12 ) У: «Эй Роббим, улар мени ёлғончи қилишларидан қўрқаман.
وَيَضِيقُ صَدْرِي وَلَا يَنطَلِقُ لِسَانِي فَأَرْسِلْ إِلَىٰ هَارُونَ
( 13 ) Ва дилим сиқилишидан ҳамда тилим бурро бўлмай қолишидан. Бас, Ҳорунни элчи қил.
وَلَهُمْ عَلَيَّ ذَنبٌ فَأَخَافُ أَن يَقْتُلُونِ
( 14 ) Менинг зиммамда улар наздида гуноҳ бор. Бас, мени ўлдиришларидан хавфдаман», деди.
قَالَ كَلَّا ۖ فَاذْهَبَا بِآيَاتِنَا ۖ إِنَّا مَعَكُم مُّسْتَمِعُونَ
( 15 ) У зот: «Йўқ! Бас, иккингиз Бизнинг оят-мўъжизаларимиз ила боринглар. Албатта, Биз иккингиз билан эшитгувчилармиз.
فَأْتِيَا فِرْعَوْنَ فَقُولَا إِنَّا رَسُولُ رَبِّ الْعَالَمِينَ
( 16 ) Бас, Фиръавнга боринглар ва унга: «Биз Роббул Оламийннинг Пайғамбарларимиз.
أَنْ أَرْسِلْ مَعَنَا بَنِي إِسْرَائِيلَ
( 17 ) Бани Исроилни биз билан қўйиб юбор», деб айтинглар, деди.
قَالَ أَلَمْ نُرَبِّكَ فِينَا وَلِيدًا وَلَبِثْتَ فِينَا مِنْ عُمُرِكَ سِنِينَ
( 18 ) У (Фиръавн): «Биз сени гўдаклигингдан ўз ичимизда тарбия қилмадикми?! Умрингнинг бир неча йилини бизнинг ичимизда ўтказмадингми?!
وَفَعَلْتَ فَعْلَتَكَ الَّتِي فَعَلْتَ وَأَنتَ مِنَ الْكَافِرِينَ
( 19 ) Ва нонкўрлардан бўлиб, қиладиган ишингни қилиб қўймадингми?!» деди. (Фиръавннинг миннатларидан асосий мақсади–Мусо алайҳиссалом олиб келган динни инкор қилиш эди. Қўлимизда катта бўла туриб, энди, бизга, динимизга ва мулкимизга қарши чиқасанми? Янги дин келтирдим, деб даъво қиласанми? Бизнинг қавмимиздан бир кишини ўлдириб қўймадингми?!)
قَالَ فَعَلْتُهَا إِذًا وَأَنَا مِنَ الضَّالِّينَ
( 20 ) (Мусо): «Ўша ишни қилган бўлсам, билмасдан қилганман.
فَفَرَرْتُ مِنكُمْ لَمَّا خِفْتُكُمْ فَوَهَبَ لِي رَبِّي حُكْمًا وَجَعَلَنِي مِنَ الْمُرْسَلِينَ
( 21 ) Бас, сизлардан хавфсираб қочиб кетдим. Кейин Аллоҳ менга ҳикмат берди ва мени Пайғамбарлардан қилди. (Ўша қитбтий менинг бир Бани Исроиллик қабиладошим билан уришаётган экан. Қабиладошим мендан ёрдам сўради, мен уега ёрдам бераман деб қибтийни бир урсам ўлиб қолди. Сўнгра хатони тушундим.)
وَتِلْكَ نِعْمَةٌ تَمُنُّهَا عَلَيَّ أَنْ عَبَّدتَّ بَنِي إِسْرَائِيلَ
( 22 ) Ўша менга қилаётган миннатинг Бани Исроилни қул қилиб олганингдандир», деди.
قَالَ فِرْعَوْنُ وَمَا رَبُّ الْعَالَمِينَ
( 23 ) Фиръавн: «Роббул Оламийн нима?» деди.
قَالَ رَبُّ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَمَا بَيْنَهُمَا ۖ إِن كُنتُم مُّوقِنِينَ
( 24 ) У (Мусо): «Агар англамоқчи бўлсангиз, У осмонлару ер ва уларнинг орасидаги нарсаларнинг Роббидир», деди.
قَالَ لِمَنْ حَوْلَهُ أَلَا تَسْتَمِعُونَ
( 25 ) У атрофидаги кишиларга: «Эшитмаяпсизларми?!» деди.
قَالَ رَبُّكُمْ وَرَبُّ آبَائِكُمُ الْأَوَّلِينَ
( 26 ) У(Мусо): « У зот сизнинг Роббингиз ва аввалги ота-боболарингизнинг Роббидир», деди.
قَالَ إِنَّ رَسُولَكُمُ الَّذِي أُرْسِلَ إِلَيْكُمْ لَمَجْنُونٌ
( 27 ) У: «Албатта, сизга юборилган Пайғамбарингиз жиннидир», деди.
قَالَ رَبُّ الْمَشْرِقِ وَالْمَغْرِبِ وَمَا بَيْنَهُمَا ۖ إِن كُنتُمْ تَعْقِلُونَ
( 28 ) У(Мусо): «У, агар ақл юритсангиз, машриқу мағрибнинг ва улар ўртасидаги нарсаларнинг Роббидир», деди.
قَالَ لَئِنِ اتَّخَذْتَ إِلَٰهًا غَيْرِي لَأَجْعَلَنَّكَ مِنَ الْمَسْجُونِينَ
( 29 ) У: «Агар мендан бошқани илоҳ қилиб олсанг, албатта, мен сени зиндонбандлардан қилурман», деди.
قَالَ أَوَلَوْ جِئْتُكَ بِشَيْءٍ مُّبِينٍ
( 30 ) У(Мусо): «Агар мен сенга очиқ-ойдин нарса келтирсам ҳам-а?!» деди.
قَالَ فَأْتِ بِهِ إِن كُنتَ مِنَ الصَّادِقِينَ
( 31 ) У: «Агар ростгўйлардан бўлсанг, келтир уни!» деди.
فَأَلْقَىٰ عَصَاهُ فَإِذَا هِيَ ثُعْبَانٌ مُّبِينٌ
( 32 ) Бас, у (Мусо) асосини ташлади. Баногоҳ у аниқ аждарга айланди.
وَنَزَعَ يَدَهُ فَإِذَا هِيَ بَيْضَاءُ لِلنَّاظِرِينَ
( 33 ) Ва қўлини чиқарди. Банагоҳ у назар қилгувчиларга оппоқ кўринди.
قَالَ لِلْمَلَإِ حَوْلَهُ إِنَّ هَٰذَا لَسَاحِرٌ عَلِيمٌ
( 34 ) У(Фиръавн) атрофидаги аъёнларига: «Албатта, бу ўта билимдон сеҳргардир.
يُرِيدُ أَن يُخْرِجَكُم مِّنْ أَرْضِكُم بِسِحْرِهِ فَمَاذَا تَأْمُرُونَ
( 35 ) У ўз сеҳри билан сизларни ерингиздан чиқармоқчи, нима дейсизлар?», деди. (Худонинг динига қарши чиққан, Аллоҳнинг йўлидаги даъватчиларни ўзига душман билган туғёнкорларнинг доимий гапларидан бири. Атрофидаги гумашталарига ва содда халққа даъватчини хавфли қилиб кўрсатади ва уларни қўрқитади.)
قَالُوا أَرْجِهْ وَأَخَاهُ وَابْعَثْ فِي الْمَدَائِنِ حَاشِرِينَ
( 36 ) Улар: «Уни ва акасини қўйиб тургин-да, шаҳарларга тўпловчиларни юбор.
يَأْتُوكَ بِكُلِّ سَحَّارٍ عَلِيمٍ
( 37 ) Сенга барча ўта билимдон сеҳргарларни олиб келсинлар», дедилар. (Бу таклиф Фиръавнга маъқул тушди. Зотан, у атрофидагилардан айнан шу жавобни кутган эди. Бошқа сура ва оятлардан биламизки, Мусо алайҳиссалом билан сеҳргарларнинг мусобақалашадиган жойи, вақти ва бошқа шартлари келишиб олинади. Фиъравн шаҳарларга одамларини юбориб, сеҳргарларни тўплатиб келади.)
فَجُمِعَ السَّحَرَةُ لِمِيقَاتِ يَوْمٍ مَّعْلُومٍ
( 38 ) Бас, сеҳргарлар маълум куни келишилган вақтда жамландилар.
وَقِيلَ لِلنَّاسِ هَلْ أَنتُم مُّجْتَمِعُونَ
( 39 ) Ва одамларга: «Сизлар тўпланиб бўлдингизми?
لَعَلَّنَا نَتَّبِعُ السَّحَرَةَ إِن كَانُوا هُمُ الْغَالِبِينَ
( 40 ) Ажаб эрмас, устин келсалар, сеҳргарларга эргашсак», дейилди. (Турли муносабатлар ила одамларни тўплаш, билан уларни чалғитиш ва ўзига маҳлиё этиш ҳам туғёнкор ҳокимларнинг одати. Сеҳргарлар билан Мусо алайҳиссалом тортишувини ғанимат билиб роса одам йиғдилар.)
فَلَمَّا جَاءَ السَّحَرَةُ قَالُوا لِفِرْعَوْنَ أَئِنَّ لَنَا لَأَجْرًا إِن كُنَّا نَحْنُ الْغَالِبِينَ
( 41 ) Сеҳргарлар келган чоғларида Фиръавнга: «Агар биз ғолиб келгувчи бўлсак, бизга, албатта, ҳақ бериладими?» дедилар.
قَالَ نَعَمْ وَإِنَّكُمْ إِذًا لَّمِنَ الْمُقَرَّبِينَ
( 42 ) У: «Ҳа! У ҳолда сиз, албатта, энг яқинларимдан бўласиз», деди.
قَالَ لَهُم مُّوسَىٰ أَلْقُوا مَا أَنتُم مُّلْقُونَ
( 43 ) Мусо уларга: «Сиз ташлайдиган нарсангизни ташланг», деди.
فَأَلْقَوْا حِبَالَهُمْ وَعِصِيَّهُمْ وَقَالُوا بِعِزَّةِ فِرْعَوْنَ إِنَّا لَنَحْنُ الْغَالِبُونَ
( 44 ) Бас, улар арқонлари ва асоларини ташладилар ва «Фиръавннинг иззати билан қасамки, албатта, биз ғолиблармиз», дедилар.
فَأَلْقَىٰ مُوسَىٰ عَصَاهُ فَإِذَا هِيَ تَلْقَفُ مَا يَأْفِكُونَ
( 45 ) Сўнгра Мусо асосини ташлаган эди, бирдан у уларнинг уйдирмаларини юта бошлади. (Сеҳргарлар арқонларини ташлаганида, илонга айланмаган, уларнинг найранги туфайлигина кишилар кўзига шундай кўринган эди, холос. Кейин Мусо алайҳиссалом асоларини ташладилар ва у аждарга айланиб, Фиръавн сеҳргарларининг асо ва арқонларини юта бошлади.)
فَأُلْقِيَ السَّحَرَةُ سَاجِدِينَ
( 46 ) Бас, сеҳргарлар сажда қилган ҳолларида йиқилдилар.
قَالُوا آمَنَّا بِرَبِّ الْعَالَمِينَ
( 47 ) Улар: «Роббул Оламийнга иймон келтирдик.
رَبِّ مُوسَىٰ وَهَارُونَ
( 48 ) Мусо ва Ҳоруннинг Роббига», дедилар.
قَالَ آمَنتُمْ لَهُ قَبْلَ أَنْ آذَنَ لَكُمْ ۖ إِنَّهُ لَكَبِيرُكُمُ الَّذِي عَلَّمَكُمُ السِّحْرَ فَلَسَوْفَ تَعْلَمُونَ ۚ لَأُقَطِّعَنَّ أَيْدِيَكُمْ وَأَرْجُلَكُم مِّنْ خِلَافٍ وَلَأُصَلِّبَنَّكُمْ أَجْمَعِينَ
( 49 ) У: «Мен сизга изн бермасимдан олдин унга иймон келтирдингиз! Албатта, у сизга сеҳр ўргатган каттангиздир! Энди тезда биласиз, мен, албатта, қўл-оёғингизни қарама-қарши томонидан кесажакман ва барчангизни осажакман», деди.
قَالُوا لَا ضَيْرَ ۖ إِنَّا إِلَىٰ رَبِّنَا مُنقَلِبُونَ
( 50 ) Улар: «Зарари йўқ. Албатта, биз Роббимизга қайтгувчимиз.
إِنَّا نَطْمَعُ أَن يَغْفِرَ لَنَا رَبُّنَا خَطَايَانَا أَن كُنَّا أَوَّلَ الْمُؤْمِنِينَ
( 51 ) Мўминларнинг аввалгиси бўлганимиз учун Роббимиз хатоларимизни кечиришидан умид қиламиз», дедилар.
وَأَوْحَيْنَا إِلَىٰ مُوسَىٰ أَنْ أَسْرِ بِعِبَادِي إِنَّكُم مُّتَّبَعُونَ
( 52 ) Ва Мусога: «Бандаларим билан кечаси йўлга чиқ. Албатта, таъқиб этилурсиз», деб ваҳий юбордик.
فَأَرْسَلَ فِرْعَوْنُ فِي الْمَدَائِنِ حَاشِرِينَ
( 53 ) Бас, Фиръавн шаҳарларга тўпловчилар юборди:
إِنَّ هَٰؤُلَاءِ لَشِرْذِمَةٌ قَلِيلُونَ
( 54 ) «Шубҳасиз, анавилар озгина тоифадирлар.
وَإِنَّهُمْ لَنَا لَغَائِظُونَ
( 55 ) Албатта, улар бизни ғазаблантиргувчилардир.
وَإِنَّا لَجَمِيعٌ حَاذِرُونَ
( 56 ) Албатта, биз ҳаммамиз ҳушёрмиз», деб.
فَأَخْرَجْنَاهُم مِّن جَنَّاتٍ وَعُيُونٍ
( 57 ) Бас, Биз уларни боғ-роғлар ва булоқлардан.
وَكُنُوزٍ وَمَقَامٍ كَرِيمٍ
( 58 ) Хазиналар ва муҳтарам маскандан чиқардик. (Яъни, Фиръавн ва унинг қавмини боғ-роғларидан ва булоқларидан, хазиналаридан ва ҳашаматли масканларидан чиқардик.
كَذَٰلِكَ وَأَوْرَثْنَاهَا بَنِي إِسْرَائِيلَ
( 59 ) Ана шундай. Ўша(нарса)ларни Бани Исроилга мерос қилиб бердик.
فَأَتْبَعُوهُم مُّشْرِقِينَ
( 60 ) Бас, уларни қуёш чиқиш пайтида қувиб етдилар.
فَلَمَّا تَرَاءَى الْجَمْعَانِ قَالَ أَصْحَابُ مُوسَىٰ إِنَّا لَمُدْرَكُونَ
( 61 ) Икки жамоат бир-бирларини кўрган чоғида, Мусонинг одамлари: «Энди қўлга тушдик», дедилар.
قَالَ كَلَّا ۖ إِنَّ مَعِيَ رَبِّي سَيَهْدِينِ
( 62 ) У (Мусо): »Йўқ! Албатта, Роббим мен билан, У менга тўғри йўлни кўрсатур«, деди.
فَأَوْحَيْنَا إِلَىٰ مُوسَىٰ أَنِ اضْرِب بِّعَصَاكَ الْبَحْرَ ۖ فَانفَلَقَ فَكَانَ كُلُّ فِرْقٍ كَالطَّوْدِ الْعَظِيمِ
( 63 ) Бас, Биз Мусога: «Асонг билан денгизни ур», деб ваҳий қилдик. Бас, у (денгиз) бўлиниб, ҳар бўлаги улкан тоғдек бўлди.
وَأَزْلَفْنَا ثَمَّ الْآخَرِينَ
( 64 ) Ва кейин бошқаларни ҳам яқинлаштирдик. (Яъни, Фиръавн ва унинг аскарларини ҳам денгизга яқинлаштирдик.)
وَأَنجَيْنَا مُوسَىٰ وَمَن مَّعَهُ أَجْمَعِينَ
( 65 ) Мусо ва унга эргашганларга, ҳаммаларига нажот бердик.
ثُمَّ أَغْرَقْنَا الْآخَرِينَ
( 66 ) Сўнгра бошқаларни ғарқ қилдик. (Фиръавн ва унинг аскарлари денгиз бағрига тўлиқ тушиб бўлганларидан кейин, улкан тоғдек ҳайбат-ла тўхтаб турган денгиз яна ҳаракатга келиб, ҳаммаларини ҳалок қилди.)
إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَآيَةً ۖ وَمَا كَانَ أَكْثَرُهُم مُّؤْمِنِينَ
( 67 ) Албатта, бунда оят-белги бор. Лекин кўплари мўмин бўлмадилар.
وَإِنَّ رَبَّكَ لَهُوَ الْعَزِيزُ الرَّحِيمُ
( 68 ) Албатта, Роббинг Ўзи азизу меҳрибондир.
وَاتْلُ عَلَيْهِمْ نَبَأَ إِبْرَاهِيمَ
( 69 ) Ва уларга Иброҳимнинг хабарини тиловат қилиб бер.
إِذْ قَالَ لِأَبِيهِ وَقَوْمِهِ مَا تَعْبُدُونَ
( 70 ) Ўшанда у отаси ва қавмига: «Нимага ибодат қилмоқдасизлар?» деган эди.
قَالُوا نَعْبُدُ أَصْنَامًا فَنَظَلُّ لَهَا عَاكِفِينَ
( 71 ) Улар: «Санамларга ибодат қилмоқдамиз. Ва уларга ихлос ила ибодат қилишда бардавом бўлурмиз», дедилар. (Тош ёки бошқа нарсадан юзи инсон юзига ўхшатиб ишланган бутга «санам» дейилади.)
قَالَ هَلْ يَسْمَعُونَكُمْ إِذْ تَدْعُونَ
( 72 ) У: «Илтижо қилганингизда улар сизни эшитадиларми?
أَوْ يَنفَعُونَكُمْ أَوْ يَضُرُّونَ
( 73 ) Ёхуд наф ёки зарар етказа оладиларми?» деди.
قَالُوا بَلْ وَجَدْنَا آبَاءَنَا كَذَٰلِكَ يَفْعَلُونَ
( 74 ) Улар: «Йўқ, биз ота-боболаримизни шундай қилаётганларини кўрдик», дедилар.
قَالَ أَفَرَأَيْتُم مَّا كُنتُمْ تَعْبُدُونَ
( 75 ) У: «Нимага ибодат қилаётганингизни билдингизми?!
أَنتُمْ وَآبَاؤُكُمُ الْأَقْدَمُونَ
( 76 ) Сиз ва қадимги оталарингиз?!
فَإِنَّهُمْ عَدُوٌّ لِّي إِلَّا رَبَّ الْعَالَمِينَ
( 77 ) Албатта, Роббул Оламийндан бошқа уларнинг барчаси менга душмандир», деди.
الَّذِي خَلَقَنِي فَهُوَ يَهْدِينِ
( 78 ) У мени яратган зотдир. Бас, мени ҳидоят қилади ҳам Унинг Ўзи.
وَالَّذِي هُوَ يُطْعِمُنِي وَيَسْقِينِ
( 79 ) Ва мени таомлантирадиган ва суғорадиган ҳам Унинг Ўзи.
وَإِذَا مَرِضْتُ فَهُوَ يَشْفِينِ
( 80 ) Бемор бўлганимда менга шифо берадиган ҳам Унинг Ўзи.
وَالَّذِي يُمِيتُنِي ثُمَّ يُحْيِينِ
( 81 ) Мени ўлдирадиган, сўнгра тирилтирадиган ҳам Унинг Ўзи.
وَالَّذِي أَطْمَعُ أَن يَغْفِرَ لِي خَطِيئَتِي يَوْمَ الدِّينِ
( 82 ) Ва менинг хатоимни қиёмат куни мағфират қилишидан умидвор бўлганим ҳам Унинг Ўзи.
رَبِّ هَبْ لِي حُكْمًا وَأَلْحِقْنِي بِالصَّالِحِينَ
( 83 ) Эй Роббим, менга ҳикмат ҳадя эт ва мени солиҳларга қўшгин.
وَاجْعَل لِّي لِسَانَ صِدْقٍ فِي الْآخِرِينَ
( 84 ) Ва менга кейин келгувчилар ичида содиқ мақтовлар бўладиган қилгин. (Яъни, ўтиб кетганимдан кейин ҳам одамлар мени қиёматгача яхшилик билан эслаб юрадиган қилгин.)
وَاجْعَلْنِي مِن وَرَثَةِ جَنَّةِ النَّعِيمِ
( 85 ) Ва мени наъийм жаннати ворисларидан қилгин.
وَاغْفِرْ لِأَبِي إِنَّهُ كَانَ مِنَ الضَّالِّينَ
( 86 ) Ва отамни мағфират қил. Албатта, у адашганлардан бўлди.
وَلَا تُخْزِنِي يَوْمَ يُبْعَثُونَ
( 87 ) Ва қайта тирилтириладиган кунда мени шарманда қилмагин.
يَوْمَ لَا يَنفَعُ مَالٌ وَلَا بَنُونَ
( 88 ) У кунда на мол манфаат берар ва на болалар.
إِلَّا مَنْ أَتَى اللَّهَ بِقَلْبٍ سَلِيمٍ
( 89 ) Магар ким Аллоҳ ҳузурига тоза қалб ила келар, (ўша манфаат топар).
وَأُزْلِفَتِ الْجَنَّةُ لِلْمُتَّقِينَ
( 90 ) Ва жаннат тақводорларга яқинлаштирилди.
وَبُرِّزَتِ الْجَحِيمُ لِلْغَاوِينَ
( 91 ) Жаҳийм иғвога учганларга зоҳир қилинди.
وَقِيلَ لَهُمْ أَيْنَ مَا كُنتُمْ تَعْبُدُونَ
( 92 ) Ва уларга: »Аллоҳдан ўзга ибодат қилиб юрган нарсаларингиз қани?!
مِن دُونِ اللَّهِ هَلْ يَنصُرُونَكُمْ أَوْ يَنتَصِرُونَ
( 93 ) Улар сизга ёрдам бера олурларми ёки ўзларини қутқара олурларми?! « дейилди.
فَكُبْكِبُوا فِيهَا هُمْ وَالْغَاوُونَ
( 94 ) Бас, унга улар, иғвога учганлар.
وَجُنُودُ إِبْلِيسَ أَجْمَعُونَ
( 95 ) Ва Иблиснинг аскарлари биргаликда юзтубан тахлаб ташландилар.
قَالُوا وَهُمْ فِيهَا يَخْتَصِمُونَ
( 96 ) Улар унинг ичида бир-бирлари ила хусумат қилар эканлар, дедилар:
تَاللَّهِ إِن كُنَّا لَفِي ضَلَالٍ مُّبِينٍ
( 97 ) «Аллоҳга қасамки, албатта, биз очиқ-ойдин адашувда эканмиз.
إِذْ نُسَوِّيكُم بِرَبِّ الْعَالَمِينَ
( 98 ) Чунки сизларни Роббул Оламийнга тенглаштирардик.
وَمَا أَضَلَّنَا إِلَّا الْمُجْرِمُونَ
( 99 ) Бизни фақат жиноятчилар йўлдан оздирдилар.
فَمَا لَنَا مِن شَافِعِينَ
( 100 ) Мана энди биз учун шафоатчилар ҳам йўқ.
وَلَا صَدِيقٍ حَمِيمٍ
( 101 ) Бирон қадрдон дўст ҳам йўқ.
فَلَوْ أَنَّ لَنَا كَرَّةً فَنَكُونَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ
( 102 ) Қани энди ортга қайтсагу мўминлардан бўлсак».
إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَآيَةً ۖ وَمَا كَانَ أَكْثَرُهُم مُّؤْمِنِينَ
( 103 ) Албатта, бунда оят-белги бор. Лекин кўплари мўмин бўлмадилар.
وَإِنَّ رَبَّكَ لَهُوَ الْعَزِيزُ الرَّحِيمُ
( 104 ) Албатта, Роббинг Ўзи азизу меҳрибондир.
كَذَّبَتْ قَوْمُ نُوحٍ الْمُرْسَلِينَ
( 105 ) Нуҳ қавми Пайғамбарларни ёлғончи қилди.
إِذْ قَالَ لَهُمْ أَخُوهُمْ نُوحٌ أَلَا تَتَّقُونَ
( 106 ) Ўшанда уларга биродарлари Нуҳ деди: «У зотдан қўрқмайсизми?!
إِنِّي لَكُمْ رَسُولٌ أَمِينٌ
( 107 ) Албатта, мен сизларга ишончли Пайғамбарман.
فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَطِيعُونِ
( 108 ) Бас, Аллоҳдан қўрқинглар ва менга итоат қилинглар.
وَمَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ مِنْ أَجْرٍ ۖ إِنْ أَجْرِيَ إِلَّا عَلَىٰ رَبِّ الْعَالَمِينَ
( 109 ) Мен сизлардан бунинг учун ҳақ-ажр сўрамасман. Менинг ажрим фақатгина Роббул Оламийннинг зиммасидадир.
فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَطِيعُونِ
( 110 ) Бас, Аллоҳдан қўрқинглар ва менга итоат қилинглар».
قَالُوا أَنُؤْمِنُ لَكَ وَاتَّبَعَكَ الْأَرْذَلُونَ
( 111 ) Улар: «Сенга пасткашлар эргашиб турган ҳолда, биз сенга иймон келтирармидик?!» дедилар.
قَالَ وَمَا عِلْمِي بِمَا كَانُوا يَعْمَلُونَ
( 112 ) У деди: «Менинг улар нима қилаётганлари ҳақида илмим йўқ.
إِنْ حِسَابُهُمْ إِلَّا عَلَىٰ رَبِّي ۖ لَوْ تَشْعُرُونَ
( 113 ) Агар сезсангиз, уларнинг ҳисоби фақат Аллоҳнинг зиммасидадир.
وَمَا أَنَا بِطَارِدِ الْمُؤْمِنِينَ
( 114 ) Ва мен мўминларни ҳайдаб юборгувчи эмасман.
إِنْ أَنَا إِلَّا نَذِيرٌ مُّبِينٌ
( 115 ) Мен фақат очиқ-ойдин огоҳлантиргувчиман, холос».
قَالُوا لَئِن لَّمْ تَنتَهِ يَا نُوحُ لَتَكُونَنَّ مِنَ الْمَرْجُومِينَ
( 116 ) Улар: «Эй Нуҳ, агар тўхтамасанг, албатта, тошбўрон қилинганлардан бўлурсан», дедилар.
قَالَ رَبِّ إِنَّ قَوْمِي كَذَّبُونِ
( 117 ) У: «Эй Роббим, шубҳасиз, қавмим мени ёлғончи қилдилар.
فَافْتَحْ بَيْنِي وَبَيْنَهُمْ فَتْحًا وَنَجِّنِي وَمَن مَّعِيَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ
( 118 ) Бас, Ўзинг мен билан уларнинг орамизни яхшилаб очгин ва менга ҳамда мен билан бирга бўлган мўминларга нажот бергин», деди.
فَأَنجَيْنَاهُ وَمَن مَّعَهُ فِي الْفُلْكِ الْمَشْحُونِ
( 119 ) Бас, Биз унга ва у билан бирга бўлганларга тўлган кемада нажот бердик.
ثُمَّ أَغْرَقْنَا بَعْدُ الْبَاقِينَ
( 120 ) Сўнгра қолганларни ғарқ қилдик.
إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَآيَةً ۖ وَمَا كَانَ أَكْثَرُهُم مُّؤْمِنِينَ
( 121 ) Албатта, бунда оят-белги бор. Лекин кўплари мўмин бўлмадилар.
وَإِنَّ رَبَّكَ لَهُوَ الْعَزِيزُ الرَّحِيمُ
( 122 ) Албатта, Роббинг Ўзи азизу меҳрибондир.
كَذَّبَتْ عَادٌ الْمُرْسَلِينَ
( 123 ) Од қавми Пайғамбарларни ёлғончи қилди.
إِذْ قَالَ لَهُمْ أَخُوهُمْ هُودٌ أَلَا تَتَّقُونَ
( 124 ) Ўшанда уларга биродарлари Ҳуд деди: «Қўрқмайсизларми?!
إِنِّي لَكُمْ رَسُولٌ أَمِينٌ
( 125 ) Албатта, мен сизларга ишончли Пайғамбарман.
فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَطِيعُونِ
( 126 ) Бас, Аллоҳдан қўрқинглар ва менга итоат қилинглар.
وَمَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ مِنْ أَجْرٍ ۖ إِنْ أَجْرِيَ إِلَّا عَلَىٰ رَبِّ الْعَالَمِينَ
( 127 ) Мен сизлардан бунинг учун ҳақ-ажр сўрамасман. Менинг ажрим фақатгина Роббул Оламийн зиммасидадир.
أَتَبْنُونَ بِكُلِّ رِيعٍ آيَةً تَعْبَثُونَ
( 128 ) Ҳар тепаликка бир белги бўладиган бино қуриб, беҳуда ўйин қилаверасизми?
وَتَتَّخِذُونَ مَصَانِعَ لَعَلَّكُمْ تَخْلُدُونَ
( 129 ) Ва худди мангу туражакдек «маснаълар» тутаверасизми?. (Оятдаги «маснаълар» сўзи ҳозирги араб тилида завод-фабрикалар маъносида ишлатилмоқда. Од қавми улкан қасрлар қуриш, тоғларни ўйиб ишлаш ва бошқа фахр учун кўтарадиган биноларида фойдаланадиган асбоб-ускуналарни ишлаб чиқарадиган ишхоналарга эга эди, «масонеълар»дан мурод ўшалар, оятда қурилишларга доир очиқ-ойдин маъно бор.)
وَإِذَا بَطَشْتُم بَطَشْتُمْ جَبَّارِينَ
( 130 ) Тутганингизда ўта жабрчи бўлиб тутдингиз.
فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَطِيعُونِ
( 131 ) Бас, Аллоҳдан қўрқинг ва менга итоат қилинг.
وَاتَّقُوا الَّذِي أَمَدَّكُم بِمَا تَعْلَمُونَ
( 132 ) Сизга ўзингиз билган нарса ила мадад берган зотдан қўрқинг.
أَمَدَّكُم بِأَنْعَامٍ وَبَنِينَ
( 133 ) У сизларга чорва ҳайвонлари ва фарзандлар ила мадад берди.
وَجَنَّاتٍ وَعُيُونٍ
( 134 ) Боғ-роғлар ва булоқлар ила.
إِنِّي أَخَافُ عَلَيْكُمْ عَذَابَ يَوْمٍ عَظِيمٍ
( 135 ) Мен, албатта, сизга улуғ куннинг азоби келишидан қўрураман».
قَالُوا سَوَاءٌ عَلَيْنَا أَوَعَظْتَ أَمْ لَمْ تَكُن مِّنَ الْوَاعِظِينَ
( 136 ) Улар: «Биз учун ваъз қилсанг ҳам ёки ваъз қилгувчилардан бўлмасанг ҳам, барибир.
إِنْ هَٰذَا إِلَّا خُلُقُ الْأَوَّلِينَ
( 137 ) Бу эскиларнинг одати, холос.
وَمَا نَحْنُ بِمُعَذَّبِينَ
( 138 ) Биз азоблангувчи эмасмиз», дедилар. (Яъни, бизга қанча гапирсанг ҳам, барибир сен айтган йўлдан юрмаймиз. Бу қилмишимиз учун, сен айтаётганингдек, азобланмаймиз ҳам, дедилар.)
فَكَذَّبُوهُ فَأَهْلَكْنَاهُمْ ۗ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَآيَةً ۖ وَمَا كَانَ أَكْثَرُهُم مُّؤْمِنِينَ
( 139 ) Улар у(Ҳуд)ни ёлғончи қилдилар. Бас, Биз уларни ҳалок қилдик. Албатта, бунда оят-белги бор. Лекин кўплари мўмин бўлмадилар.
وَإِنَّ رَبَّكَ لَهُوَ الْعَزِيزُ الرَّحِيمُ
( 140 ) Албатта, Роббинг Ўзи азизу меҳрибондир.
كَذَّبَتْ ثَمُودُ الْمُرْسَلِينَ
( 141 ) Самуд қавми Пайғамбарларни ёлғончи қилди.
إِذْ قَالَ لَهُمْ أَخُوهُمْ صَالِحٌ أَلَا تَتَّقُونَ
( 142 ) Ўшанда уларга биродарлари Солиҳ деди: «Қўрқмайсизларми?!
إِنِّي لَكُمْ رَسُولٌ أَمِينٌ
( 143 ) Албатта, мен сизларга ишончли Пайғамбарман.
فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَطِيعُونِ
( 144 ) Бас, Аллоҳдан қўрқинглар ва менга итоат қилинглар.
وَمَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ مِنْ أَجْرٍ ۖ إِنْ أَجْرِيَ إِلَّا عَلَىٰ رَبِّ الْعَالَمِينَ
( 145 ) Мен сизлардан бунинг учун ҳақ-ажр сўрамасман. Менинг ажрим фақатгина Роббул оламийн зиммасидадир.
أَتُتْرَكُونَ فِي مَا هَاهُنَا آمِنِينَ
( 146 ) Сиз бу жойдаги нарсаларда омон ҳолда тарк қилинасизми?!
فِي جَنَّاتٍ وَعُيُونٍ
( 147 ) Боғ-роғларда, булоқларда?!
وَزُرُوعٍ وَنَخْلٍ طَلْعُهَا هَضِيمٌ
( 148 ) Экинзорлару майин хурмозор ичларида-я?!
وَتَنْحِتُونَ مِنَ الْجِبَالِ بُيُوتًا فَارِهِينَ
( 149 ) Ва тоғлардан манманлик-ла уйлар йўнаверасизми?!
فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَطِيعُونِ
( 150 ) Бас, Аллоҳдан қўрқинглар ва менга итоат қилинглар.
وَلَا تُطِيعُوا أَمْرَ الْمُسْرِفِينَ
( 151 ) Ва ер юзида исрофчилик қиладиганларнинг ишига итоат қилманглар.
الَّذِينَ يُفْسِدُونَ فِي الْأَرْضِ وَلَا يُصْلِحُونَ
( 152 ) Бузғунчилик қиладиган, ислоҳчилик этмайдиганларнинг».
قَالُوا إِنَّمَا أَنتَ مِنَ الْمُسَحَّرِينَ
( 153 ) Улар: «Сен, албатта, сеҳрланганлардандирсан.
مَا أَنتَ إِلَّا بَشَرٌ مِّثْلُنَا فَأْتِ بِآيَةٍ إِن كُنتَ مِنَ الصَّادِقِينَ
( 154 ) Сен бизга ўхшаган башардан бошқа ҳеч нарса эмассан. Агар ростгўйлардан бўлсанг, оят-мўъжиза келтир», дедилар. (Самуд қавми уларга Аллоҳнинг гапини етказган Пайғамбарлари Солиҳга алайҳиссалом, алғов-далғов гапирмоқдасан, аниқ сеҳрлангансан, деб туҳмат қилдилар. Кофирлар наздида, Аллоҳнинг йўлига чақирувчилар доимо мажнун ёки сеҳрланган бўлиб кўринади.)
قَالَ هَٰذِهِ نَاقَةٌ لَّهَا شِرْبٌ وَلَكُمْ شِرْبُ يَوْمٍ مَّعْلُومٍ
( 155 ) У: «Мана бу туя. Унга (бир кун) сув ичиш ва сизга маълум бир кун сув ичиш.
وَلَا تَمَسُّوهَا بِسُوءٍ فَيَأْخُذَكُمْ عَذَابُ يَوْمٍ عَظِيمٍ
( 156 ) Ва унга ёмонлик етказманглар, унда сизни улуғ куннинг азоби тутадир», деди. (Бошқа оятларда баён этилганидек, туянинг тошдан чиқарилишининг ўзи мўъжиза бўлган эди. Энди ўша мўъжиза туянинг Самуд қавми ичида туриш шарти қўйилди.
فَعَقَرُوهَا فَأَصْبَحُوا نَادِمِينَ
( 157 ) Бас, у(туя)ни сўйдилару надомат чекувчига айландилар.
فَأَخَذَهُمُ الْعَذَابُ ۗ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَآيَةً ۖ وَمَا كَانَ أَكْثَرُهُم مُّؤْمِنِينَ
( 158 ) Бас, уларни азоб тутди. Албатта, бунда оят-белги бор. Лекин кўплари мўмин бўлмадилар.
وَإِنَّ رَبَّكَ لَهُوَ الْعَزِيزُ الرَّحِيمُ
( 159 ) Албатта, Роббинг Ўзи азизу меҳрибондир.
كَذَّبَتْ قَوْمُ لُوطٍ الْمُرْسَلِينَ
( 160 ) Лут қавми Пайғамбарларни ёлғончи қилди.
إِذْ قَالَ لَهُمْ أَخُوهُمْ لُوطٌ أَلَا تَتَّقُونَ
( 161 ) Ўшанда уларга биродарлари Лут деди: «Қўрқмайсизларми?!
إِنِّي لَكُمْ رَسُولٌ أَمِينٌ
( 162 ) Албатта, мен сизларга ишончли Пайғамбарман.
فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَطِيعُونِ
( 163 ) Бас, Аллоҳдан қўрқинглар ва менга итоат қилинглар.
وَمَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ مِنْ أَجْرٍ ۖ إِنْ أَجْرِيَ إِلَّا عَلَىٰ رَبِّ الْعَالَمِينَ
( 164 ) Мен сизлардан бунинг учун ҳақ-ажр сўрамасман. Менинг ажрим фақатгина Роббул Оламийн зиммасидадир.
أَتَأْتُونَ الذُّكْرَانَ مِنَ الْعَالَمِينَ
( 165 ) Оламлар ичидан эркакларга борасизми?!
وَتَذَرُونَ مَا خَلَقَ لَكُمْ رَبُّكُم مِّنْ أَزْوَاجِكُم ۚ بَلْ أَنتُمْ قَوْمٌ عَادُونَ
( 166 ) Ва Роббингиз сиз учун яратган жуфти ҳалолларингизни тарк қиласизми?! Йўқ!!! Сиз ҳаддан ошган қавмсиз».
قَالُوا لَئِن لَّمْ تَنتَهِ يَا لُوطُ لَتَكُونَنَّ مِنَ الْمُخْرَجِينَ
( 167 ) Улар: «Эй Лут, агар тўхтамасанг, албатта, ҳайдаб чиқарилганлардан бўлурсан!» дедилар.
قَالَ إِنِّي لِعَمَلِكُم مِّنَ الْقَالِينَ
( 168 ) У: «Албатта, мен бу ишингизни ўта ёмон кўргувчиларданман.
رَبِّ نَجِّنِي وَأَهْلِي مِمَّا يَعْمَلُونَ
( 169 ) Эй Роббим, менга ва аҳлимга қилаётган нарсаларидан нажот бергин!» деди.
فَنَجَّيْنَاهُ وَأَهْلَهُ أَجْمَعِينَ
( 170 ) Бас, унга ва аҳлига, ҳаммаларига нажот бердик.
إِلَّا عَجُوزًا فِي الْغَابِرِينَ
( 171 ) Магар (азобда) қолгувчилардан бўлган бир кампирга (бермадик).
ثُمَّ دَمَّرْنَا الْآخَرِينَ
( 172 ) Сўнгра қолганларини ер билан яксон қилдик.
وَأَمْطَرْنَا عَلَيْهِم مَّطَرًا ۖ فَسَاءَ مَطَرُ الْمُنذَرِينَ
( 173 ) Ва уларнинг устига бир ёмғир ёғдирдикки, бас, огоҳлантирилганларнинг ёмғири қандоқ ҳам ёмон бўлди. (Шунинг учун ҳам ҳанафий мазҳабидаги баъзи фақиҳлар, Лут алайҳиссалом қавми кирдикорини қилган баччавозларни, тошбўрон қилиб ўлдириш керак, дейдилар.)
إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَآيَةً ۖ وَمَا كَانَ أَكْثَرُهُم مُّؤْمِنِينَ
( 174 ) Албатта, бунда оят-белги бор. Лекин кўплари мўмин бўлмадилар.
وَإِنَّ رَبَّكَ لَهُوَ الْعَزِيزُ الرَّحِيمُ
( 175 ) Албатта, Роббинг Ўзи азизу меҳрибондир.
كَذَّبَ أَصْحَابُ الْأَيْكَةِ الْمُرْسَلِينَ
( 176 ) Қалин дарахтзор эгалари Пайғамбарларни ёлғончи қилдилар. (Бу оятда зикри келаётган «қалин дарахтзор» Мадян ўлкасидир. Аллоҳ таоло Шуайбни алайҳиссалом шу ерга Пайғамбар этиб юборди. Шуайб алайҳиссалом қиссасини, Ҳижр сурасида ўрганганмиз.)
إِذْ قَالَ لَهُمْ شُعَيْبٌ أَلَا تَتَّقُونَ
( 177 ) Ўшанда уларга биродарлари Шуайб деди: «Қўрқмайсизларми?!
إِنِّي لَكُمْ رَسُولٌ أَمِينٌ
( 178 ) Албатта, мен сизларга ишончли Пайғамбарман.
فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَطِيعُونِ
( 179 ) Бас, Аллоҳдан қўрқинглар ва менга итоат қилинглар.
وَمَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ مِنْ أَجْرٍ ۖ إِنْ أَجْرِيَ إِلَّا عَلَىٰ رَبِّ الْعَالَمِينَ
( 180 ) Мен сизлардан бунинг учун ҳақ-ажр сўрамасман. Менинг ажрим фақатгина Роббул Оламийн зиммасидадир.
أَوْفُوا الْكَيْلَ وَلَا تَكُونُوا مِنَ الْمُخْسِرِينَ
( 181 ) Бас, ўлчовни тўлиқ ўлчанглар ва камайтиргувчилардан бўлманглар.
وَزِنُوا بِالْقِسْطَاسِ الْمُسْتَقِيمِ
( 182 ) Ва тўғри тарози ила тортинглар.
وَلَا تَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْيَاءَهُمْ وَلَا تَعْثَوْا فِي الْأَرْضِ مُفْسِدِينَ
( 183 ) Одамларнинг нарсаларини камайтириб берманг. Ер юзида турли бузғунчиликлар қилманглар.
وَاتَّقُوا الَّذِي خَلَقَكُمْ وَالْجِبِلَّةَ الْأَوَّلِينَ
( 184 ) Сизни ва аввалги наслларни яратган зотдан қўрқинг».
قَالُوا إِنَّمَا أَنتَ مِنَ الْمُسَحَّرِينَ
( 185 ) Улар: «Албатта, сен сеҳрланганлардансан.
وَمَا أَنتَ إِلَّا بَشَرٌ مِّثْلُنَا وَإِن نَّظُنُّكَ لَمِنَ الْكَاذِبِينَ
( 186 ) Ва сен бизга ўхшаган башардан бошқа нарса эмассан. Биз сени, албатта, ёлғончилардан, деб биурамиз.
فَأَسْقِطْ عَلَيْنَا كِسَفًا مِّنَ السَّمَاءِ إِن كُنتَ مِنَ الصَّادِقِينَ
( 187 ) Агар ростгўйлардан бўлсанг устимиздан осмоннинг бир бўлагини ташлавор», дедилар.
قَالَ رَبِّي أَعْلَمُ بِمَا تَعْمَلُونَ
( 188 ) У: «Роббим қилаётган ишингизни ўта яхши билгувчидир», деди.
فَكَذَّبُوهُ فَأَخَذَهُمْ عَذَابُ يَوْمِ الظُّلَّةِ ۚ إِنَّهُ كَانَ عَذَابَ يَوْمٍ عَظِيمٍ
( 189 ) Бас, улар у(Шуайб)ни ёлғончи қилдилар. Бас, уларни «соябон» куни азоби тутди. Албатта, у улуғ куннинг азоби эди. ( Аллоҳ таоло Айка халқини азобга дучор этишни ирода қилганида ҳавони ўта иситиб юборди. Шунда пастлаб келаётган булут пайдо бўлди. Булут уларга соябон бўлиб кўринди. Ҳаммалари ўзларини булут соясига урдилар. Жиноятчи қавмнинг ҳаммаси булут соясига кириб бўлгандан сўнг, бирдан чақмоқ чақиб, булутдан ўт-олов чиқиб уларни ҳалок этди.)
إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَآيَةً ۖ وَمَا كَانَ أَكْثَرُهُم مُّؤْمِنِينَ
( 190 ) Албатта, бунда оят-белги бор. Лекин кўплари мўмин бўлмадилар.
وَإِنَّ رَبَّكَ لَهُوَ الْعَزِيزُ الرَّحِيمُ
( 191 ) Албатта, Роббинг Ўзи азизу меҳрибондир.
وَإِنَّهُ لَتَنزِيلُ رَبِّ الْعَالَمِينَ
( 192 ) Албатта, у (Қуръон) Роббул Оламийннинг туширганидир.
نَزَلَ بِهِ الرُّوحُ الْأَمِينُ
( 193 ) Уни Руҳул амийн олиб тушди.
عَلَىٰ قَلْبِكَ لِتَكُونَ مِنَ الْمُنذِرِينَ
( 194 ) Сенинг қалбингга, огоҳлантиргувчилардан бўлишинг учун.
بِلِسَانٍ عَرَبِيٍّ مُّبِينٍ
( 195 ) Очиқ-ойдин араб тилида. («Руҳул Амийн»дан мурод Жаброил фаришта алайҳиссалом; «огоҳлантиргувчилардан» дегани Пайғамбарлардан деган маънони билдиради. Яъни, Қуръонни Жаброил сенинг қалбингда Пайғамбарлардан бўлишинг учун равшан араб тилида олиб тушди.)
وَإِنَّهُ لَفِي زُبُرِ الْأَوَّلِينَ
( 196 ) Албатта, у (Қуръон) аввалгиларининг китобларида ҳам бордир. ( Қуръоннинг зикри, аввалги умматларнинг илоҳий китобларида ҳам бордир.)
أَوَلَمْ يَكُن لَّهُمْ آيَةً أَن يَعْلَمَهُ عُلَمَاءُ بَنِي إِسْرَائِيلَ
( 197 ) Уни Бани Исроил уламоларининг билишлари, улар учун оят-далил эмасми?!
وَلَوْ نَزَّلْنَاهُ عَلَىٰ بَعْضِ الْأَعْجَمِينَ
( 198 ) Агар Биз уни баъзи ажамийларга нозил қилсак.
فَقَرَأَهُ عَلَيْهِم مَّا كَانُوا بِهِ مُؤْمِنِينَ
( 199 ) Бас, у уларга уни ўқиб берса ҳам, мўмин бўлмас эдилар.
كَذَٰلِكَ سَلَكْنَاهُ فِي قُلُوبِ الْمُجْرِمِينَ
( 200 ) Биз у(Қуръон)ни жиноятчилар қалбларига ана шундай йўлладик. (Улар уни эшитадилар, маъноларини тушунадилар, аммо иймон келтирмайдилар.)
لَا يُؤْمِنُونَ بِهِ حَتَّىٰ يَرَوُا الْعَذَابَ الْأَلِيمَ
( 201 ) Улар унга то аламли азобни кўрмагунларича иймон келтирмаслар.
فَيَأْتِيَهُم بَغْتَةً وَهُمْ لَا يَشْعُرُونَ
( 202 ) Бас, уларга у(азоб) тўсатдан келур. Улар сезмай қолурлар.
فَيَقُولُوا هَلْ نَحْنُ مُنظَرُونَ
( 203 ) Шунда улар: «Бизга муҳлат берилармикан?!» дерлар.
أَفَبِعَذَابِنَا يَسْتَعْجِلُونَ
( 204 ) Бизнинг азобимизнинг тезроқ келишини истайдиларми-я?!
أَفَرَأَيْتَ إِن مَّتَّعْنَاهُمْ سِنِينَ
( 205 ) Айтгин-чи, агар Биз уларни йилларча ҳузурлантирсак-да.
ثُمَّ جَاءَهُم مَّا كَانُوا يُوعَدُونَ
( 206 ) сўнгра уларга ваъда қилинган нарса келса.
مَا أَغْنَىٰ عَنْهُم مَّا كَانُوا يُمَتَّعُونَ
( 207 ) Ўша ҳузурланиб юрган нарсалари нимага асқотур?!
وَمَا أَهْلَكْنَا مِن قَرْيَةٍ إِلَّا لَهَا مُنذِرُونَ
( 208 ) Биз бирон шаҳар-қишлоқни ҳалок қилган бўлсак, албатта, унинг огоҳлантиргувчилари бўлган.
ذِكْرَىٰ وَمَا كُنَّا ظَالِمِينَ
( 209 ) Эслатма бўлиши учундир. Биз зулм қилгувчи бўлмасдик.
وَمَا تَنَزَّلَتْ بِهِ الشَّيَاطِينُ
( 210 ) У(Қуръон)ни шайтонлар олиб тушганлари йўқ. (Мушриклар даъво қилаётганларидек, Қуръонни шайтонлар олиб тушганлари йўқ. Уларнинг бу гаплари бўҳтондан иборат.)
وَمَا يَنبَغِي لَهُمْ وَمَا يَسْتَطِيعُونَ
( 211 ) Бунга уларнинг имконлари йўқ ва унга қодир ҳам эмаслар.
إِنَّهُمْ عَنِ السَّمْعِ لَمَعْزُولُونَ
( 212 ) Албатта, улар эшитишдан четлатилгандирлар.
فَلَا تَدْعُ مَعَ اللَّهِ إِلَٰهًا آخَرَ فَتَكُونَ مِنَ الْمُعَذَّبِينَ
( 213 ) Аллоҳ билан бирга бошқа илоҳга илтижо қилма. Йўқса, азобланганлардан бўлурсан. (Пайғамбарнинг (с. а. в.) Аллоҳга ширк келтиришлари мутлақо мумкин эмас. Аммо бу оятда ширкнинг нақадар улкан гуноҳ эканлигини англатиш учун фаразан шу маъно келтирилган. Пайғамбардек (с. а. в.) зот ширк келтириб, азобдан қутула билмаса, бошқаларнинг ҳоли нима бўлишини билиб олиш қийин эмас.)
وَأَنذِرْ عَشِيرَتَكَ الْأَقْرَبِينَ
( 214 ) Ва яқин қариндошларингни огоҳлантир.
وَاخْفِضْ جَنَاحَكَ لِمَنِ اتَّبَعَكَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ
( 215 ) Ва сенга эргашган мўминларга қанотингни пастлат.
فَإِنْ عَصَوْكَ فَقُلْ إِنِّي بَرِيءٌ مِّمَّا تَعْمَلُونَ
( 216 ) Бас, агар улар сенга исён қилсалар: «Мен сиз қилаётган амаллардан безорман», дегин.
وَتَوَكَّلْ عَلَى الْعَزِيزِ الرَّحِيمِ
( 217 ) Ва азиз ва меҳрибон зотга таваккал қил;
الَّذِي يَرَاكَ حِينَ تَقُومُ
( 218 ) Сени қоим бўлганингда кўрадиган.
وَتَقَلُّبَكَ فِي السَّاجِدِينَ
( 219 ) Ва сажда қилгувчилар ичида ҳаракатланишингни (кўрадиган) зотга. (Яъни, ёлғизлигингни ҳам, намозда қоим бўлганингни, шунингдек, мўминлар ичида турли ишларга бош бўлиб юрганингни ҳам кўриб турадиган зотга–Аллоҳга таваккал қил.)
إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ
( 220 ) Албатта, Унинг Ўзи ўта эшитгувчи ва ўта билгувчи зотдир.
هَلْ أُنَبِّئُكُمْ عَلَىٰ مَن تَنَزَّلُ الشَّيَاطِينُ
( 221 ) Сизларга шайтонлар кимга тушишини айтиб берайми?
تَنَزَّلُ عَلَىٰ كُلِّ أَفَّاكٍ أَثِيمٍ
( 222 ) Улар ўта уйдирмачи ва ўта гуноҳкорларга тушурлар.
يُلْقُونَ السَّمْعَ وَأَكْثَرُهُمْ كَاذِبُونَ
( 223 ) Улар (шайтонларга) қулоқ осарлар. Ва уларнинг кўплари ёлғончилардир.
وَالشُّعَرَاءُ يَتَّبِعُهُمُ الْغَاوُونَ
( 224 ) Ва шоирларга гумроҳлар эргашур.
أَلَمْ تَرَ أَنَّهُمْ فِي كُلِّ وَادٍ يَهِيمُونَ
( 225 ) Уларнинг ҳар водийда дайдишини.
وَأَنَّهُمْ يَقُولُونَ مَا لَا يَفْعَلُونَ
( 226 ) Ва ўзлари қилмайдиган ишларни айтишини кўрмадингми?
إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَذَكَرُوا اللَّهَ كَثِيرًا وَانتَصَرُوا مِن بَعْدِ مَا ظُلِمُوا ۗ وَسَيَعْلَمُ الَّذِينَ ظَلَمُوا أَيَّ مُنقَلَبٍ يَنقَلِبُونَ
( 227 ) Магар иймон келтириб, солиҳ амаллар қилганлар, Аллоҳни кўп зикр этганлар ва мазлум бўлганларидан кейин нусрат қозонганлар (ундай эмаслар). Зулм қилганлар эса, тезда қайси ағдарилиш жойига ағдарилишларини билурлар. (Ҳамма шоир ҳам ҳар водийда дайдийдиган, беамал гапирадиган бўлавермас экан. Агар шоир иймонли, яхши амалли, Аллоҳни кўп эсга оладиган, ўзини хор қилмай, ҳаққини таниган, золимлар устидан ғолиб келадиган бўлса, Аллоҳнинг розилигини топган шоир бўлиши мумкин.)
